Yuxusuzluq (insomniya) – bu yuxuyla bağlı nasazlıqdır hansı ki, coğrafi sərhədlərə və yaş məhdudiyyətlərinə malik deyil. Bu problem yalnız yuxunun çatışmazlığında ifadə edilmir, həm də yatmayla çətinliklərə malik ola bilər, həmçinin yuxuda daimi oyanışlarla bağlıdır.
Yuxusuzluğun səbəbləri:
- stress vəziyyəti və ya uzunsürən depressiya;
- yuxu üçün əlverişsiz şərait, məsələn, səs-küy, narahat çarpayı;
- həyat tərzinin (yaşayış yerinin dəyişməsi) dəyişikliyi;
- xəstəliklər, hansılar ki, daim oyanmağa (sistit, nəfəslə çətinliklər) məcbur edirlər.
Yuxusuzluqdan qurtulmaq olar - yuxu rejimini və fəallıqları normallaşdırsanız, amma bu əsasən şəraitin dəyişməsi zamanı olan nasazlığı arada qaldıra bilər. Qalan hadisələrdə, əgər yuxusuzluq müntəzəm xarakter daşıyırsa və sizi tərk etmirsə, həkimə yönəltmək lazımdır.
Həmçinin növbəti tədbirləri təşəbbüs etmək lazımdır:
- axşam vaxtı alkoqolun istifadəsindən imtina etmək;
- yuxudan əvvəl siqaret çəkməməyə çalışmaq;
- qəhvə, çay, isti şokolad, qazlı içkiləinr istifadəsini məhdudlaşdırmaq;
- axşam çox yeməmək, çox maye içməmək;
- yuxuya qədər iki saat əvvəl vanna qəbul etmək məsləhətdir (əzələlər zəiflədilmiş olacaq, və orqanizm yatmağı istəyəcək);
- tam qaranlıq vaxtı və rahat çarpayıda sakitlikdə yatmaq lazımdır;
- yataq otağında temperatur 20 dərəcəni ötməməlidir;
- gimnastikanı etməyə, gün ərzində daha çox hərəkət etmək tövsiyə edilir ( ancaq, yuxuya qədər 2 saat ərzində, fəallıqı azaltmaq lazımdır);
- gündüz yuxusundan gün imtina etmək;
- yuxudan əvvəl filmlərə baxmağa, həmçinin sabahkı günü planlaşdırmağa və cari hərəkətləri qiymətləndirmək məsləhət deil
- qoyunları saymaq olmaz (hesab konsentrasiyanı diqqətə tutur beyin rahatlaya bilmir).
Həkimə müraciət vaxtı çətin ki, dərhal medikomentoz müalicə təyin ediləcək, çünki başlanğıc üçün mütəxəssis yuxusuzluğun əsas səbəbini müəyyən etməyə cəhd edəcək. Ağır hadisələrdə, yuxugətirən tövsiyəsi mümkündür, həmçinin psixiatra səfər istisna edilmir.
Çox zaman yuxusuzluq barəsində bir ifadə yaxınlaşır - "bütün xəstəliklər əsəblərdəndi". Hər boş şeyə görə narahat olmaq, iş haqqında hər boş dəqiqəni düşünmək lazım deyil. Sadəcə heç olmasa bir müddət işdən və problemlərdən "sönməyi" öyrənmək lazımdır.
Yuxusuzluğun səbəbləri:
- stress vəziyyəti və ya uzunsürən depressiya;
- yuxu üçün əlverişsiz şərait, məsələn, səs-küy, narahat çarpayı;
- həyat tərzinin (yaşayış yerinin dəyişməsi) dəyişikliyi;
- xəstəliklər, hansılar ki, daim oyanmağa (sistit, nəfəslə çətinliklər) məcbur edirlər.
Yuxusuzluqdan qurtulmaq olar - yuxu rejimini və fəallıqları normallaşdırsanız, amma bu əsasən şəraitin dəyişməsi zamanı olan nasazlığı arada qaldıra bilər. Qalan hadisələrdə, əgər yuxusuzluq müntəzəm xarakter daşıyırsa və sizi tərk etmirsə, həkimə yönəltmək lazımdır.
Həmçinin növbəti tədbirləri təşəbbüs etmək lazımdır:
- axşam vaxtı alkoqolun istifadəsindən imtina etmək;
- yuxudan əvvəl siqaret çəkməməyə çalışmaq;
- qəhvə, çay, isti şokolad, qazlı içkiləinr istifadəsini məhdudlaşdırmaq;
- axşam çox yeməmək, çox maye içməmək;
- yuxuya qədər iki saat əvvəl vanna qəbul etmək məsləhətdir (əzələlər zəiflədilmiş olacaq, və orqanizm yatmağı istəyəcək);
- tam qaranlıq vaxtı və rahat çarpayıda sakitlikdə yatmaq lazımdır;
- yataq otağında temperatur 20 dərəcəni ötməməlidir;
- gimnastikanı etməyə, gün ərzində daha çox hərəkət etmək tövsiyə edilir ( ancaq, yuxuya qədər 2 saat ərzində, fəallıqı azaltmaq lazımdır);
- gündüz yuxusundan gün imtina etmək;
- yuxudan əvvəl filmlərə baxmağa, həmçinin sabahkı günü planlaşdırmağa və cari hərəkətləri qiymətləndirmək məsləhət deil
- qoyunları saymaq olmaz (hesab konsentrasiyanı diqqətə tutur beyin rahatlaya bilmir).
Həkimə müraciət vaxtı çətin ki, dərhal medikomentoz müalicə təyin ediləcək, çünki başlanğıc üçün mütəxəssis yuxusuzluğun əsas səbəbini müəyyən etməyə cəhd edəcək. Ağır hadisələrdə, yuxugətirən tövsiyəsi mümkündür, həmçinin psixiatra səfər istisna edilmir.
Çox zaman yuxusuzluq barəsində bir ifadə yaxınlaşır - "bütün xəstəliklər əsəblərdəndi". Hər boş şeyə görə narahat olmaq, iş haqqında hər boş dəqiqəni düşünmək lazım deyil. Sadəcə heç olmasa bir müddət işdən və problemlərdən "sönməyi" öyrənmək lazımdır.
