İnsan sivilizasiyası çox təəccüblü abidələr yaratdı və tikdi, və bizə mirasa əcdadlarımızla qoyulmuş bu monumental layihələr bütün insanları qürurla doldurur. Təəssüf ki, yalnız bəziləri bu təəccüblü strukturlardan dünyada məşhurdular və ya heç olmasa tanınandırlar. İnsanların əksəriyyəti dünyanın ən böyük abidələri haqqında eşidirdilər, məsələn Parfenon, Kolizey və Qizı Ehramları kimi.
Bütün abidələr qədim zamanlarda başlamır, amma onlardan bəziləri bizim əcdadlarımızın ən valehedici yaradıcılıqlarından biridirlər, baxmayaraq ki, onlar dünya şöhrətini almıyıblar.
10. İnkalyaxta (Incallajta)
Boliviya öz zəngin tarixiylə və xəzinələrlə məşhur deyil, amma o inklərin tarixi qalıqlarlarıyla doludur. İnk qəsəbələrinin ən az məşhur, amma ən valehedici yerlərindən biri Koçabamba (Cochabamba) şəhərindən şərqə bir neçə saatlıq yolda olan İnkalyaxta qalasıdır. Qalada yaşayan kommuna mənzərəli vadiyə girişin yanında yerləşir.
9. (Temple of Hercules Victor) Herkulesin məbədi
Herkulesinin məbədi - Romada Öküz Forumunda (Forum Boarium) qədim böyük binadır. Bu klassik yunan peripterik stildə yerinə yetirilmiş yumru məbəddir. Bu məbəd ikinci əsrdə tikilmişdi və iyirmi korinf sütunundan konsentrik dairədə olan sellı-dan ibarətdir.
Sütunlar qədim arxitravı (yuxarı hissə, sütunları birləşdirən) və damı dəstəkləyirdi. Təəssüf ki, nə artıq arxitrav nə də dam yoxdur, amma sellı və 20 əvvəlki sütundan 19-u divarları bu günə qədər saxlayır. Spesifik bina çox əhəmiyyətli tarixi mənaya malikdir, çünki o indiyə qədər qalmış bütün Romada mərmərdən tikilmiş ən qədim binadır. Onun təyini üçü, Kimə bu məbəd həsr edilmişdir və necə o əvvəl adlanırdı dəqiq mənbələr yoxdur, amma hesab edilir ki, o Herkules və Kakuse haqqında əfsanəylə bağlıdır.
8. Mişon məbəd kompleksi (Temples of Mỹ Sơn)
Vyetnamda yerləşdirilmiş Mişon məbəd kompleksi qədim quruluşların ən təəccüblü qruplarından biridir, amma, təəssüf ki, onun haqqında demək olar ki, heç nə geniş tamaşaçıya məlum deyil, xüsusilə qərb ölkələrində. Vaxtıykən o, 70-dən çox məbəddən ibarət idi, və buddizmin ən əhəmiyyətli məbəd komplekslərindən biri idi. Hələ Mişon 4 əsrində tikilmiş biliklərin, spiritualizmin və Çampa (Champa) mədəniyyətinin siyasətinin əhəmiyyətli mərkəzi idi.
1937-ci ildə fransız alimləri Mişon məbədlərini bərpa etməyə başladılar. Təəssüf ki, çox tarixi binalar Vyetnamda müharibə vaxtı dağıdılmışdıi.
7. Sunion-də Poseydonun məbədi(Temple of Poseidon at Sounion)
Sunion-də Poseydonun qoruğu dünyada ən əhəmiyyətli qoruqlardan biridir, amma onun haqqında Yunanıstanın xaricində az adam bilir. Alimlər tərəfindən aşkar edilmiş təsadüfi tapıntılar onu göstərir ki, bu yerdə tarixdən əvvəlki dövrdə insanlar yaşayırdılar, ancaq alimlər belə erkən dövrdə dini mərasimlərin keçirilməsinin heç bir sübutunu tapmadılar. Bizim eradan əvvəl 7 əsrə aid olan çoxsaylı tapıntılar təşkil olunmuş kultun mövcudluğunu sübut edir.
6. Çoqa-Zenbil (Chogha Zanbil)
Çoqa-Zenbil bu İranda yerləşdirilmiş böyük zikkuratdır hansı ki, müasir Xuzestan-da (Khuzestan) ən heyrətləndirən abidələrdən biridir. O təxminən bizim eradan əvvəl 1250-ci ildə İnşuşinakın (Inshushinak) böyük Allahının şərəfinə Untaş-Napirişa (Untash-Napirisha) çarı tərəfindən tikilmişdi. Bu abidənin 3min ilden daha çox yaşı var və o indiyə qədər son dərəcə yaxşı vəziyyətdə qalıb. Çoqa-Zenbil həmçinin Mesopotamiyadan kənar tikilmiş tək zikkuratdır. Böyük şəhərin ətrafında zikkuratı tikərək, hökmdarlar onun qayğısına qalırdılar ki, Allahlar yaxınlıqda idilər və insanları qoruyurdular. 1979-cu ildə Çoqa-Zenbil İranda birinci YUNESKO-un Ümumdünya Mirasının Siyahısına gətirilmiş yerlə oldu.
5. Djetavanarama Daqoba (Jetavanarama Dagoba)
Djetavanarama Daqoba, kral Maxasenanın (Mahasena) sevimli layihəsi idi və Anuradxapurada (Anuradhapura) ən böyük quruluşdur, Şri-lanka. Əvvəlcə quruluşun hündürlüyü ən azı 122 metr təşkil edirdi ki, o zaman bu onu üçüncü hündürlük üzrə dünyada quruluşla edirdi. Djetavanarama Daqoba, qədim şəhərin yanında ucalırdı, indisə o xarabalıqların yanında ucalır, və zamanla onun hündürlüyü təxminən 75 metrə qədər azaldı.
4. Nalanda xarabalıqları(Ruins of Nalanda)
Nalanda 450-ci ildə tikilmiş buddist universiteti həmçinin Hindistanın tarixində ən köhnə universitet idi. Onun çoxsaylı məşhur qonaqlarının arasında Budda və Maxavira (Mahavira) idilər, və onun zenitində 10 000-dən çox tələbə oxuyurdu və 2000-dən çox fakultə mövcud idi. Bu yer bir çox imperiyaların və imperatorların uçuşlarının və düşmələrinin şahidi idi. Ancaq 1193-cü ildə türk müsəlman işğalçıları tərəfindən dağıdılmışdı.
3. Vezle abbatlığı (Vézelay Abbey)
Vezle-də Benedikt abbatlığının (Sainte-Marie-Madeleine-) Müqəddəs Mariya Maqdalinasının kilsəsi, Burqundiya, indiyə qədər arxitektur abidələri və roman dövrünün heykəlləri əhəmiyyətlilərin, saxlanmışların ən birincisidir. Bu zəvvar kilsəsi idi, sanki Müqəddəs Mariya Maqdalenanın qalıqlarları saxlanılırdı, kimə o həsr edilmişdi.
2. Qefesta/Qefesteyon məbədi(Temple of Hephaestus/Theseion)
Qefesta məbədi bizim eradan əvvəl 450-ci ildə tikilmişdi və atəşin Allahına həsr edilmişdi, Qefestu. Məbəd Tission-də (Thission), Afina sahələrinin turistlərində ən məşhurlardan biridir hər il 10 milyondan çox turist cəlb edir. YUNESKO dünyada ən yaxşı qalmış qədim məbədlərdən biri kimi Qefesteyon-u təsvir edir.
Yüksək və təntənəli məbəd mərmərdən edilmiş. O kiçik təpənin zirvəsində tikilmişdi və 34 sütun özünə daxil edir. Dorida stilində yerinə yetirilmiş bu məbədə baxmağ məcburi lazımlıdır, əgər siz Afinada Qədim Aqoranın (Ancient Agora) ətrafında səfər edirsinizsə. Bu sahə Perikla Qızıl əsrləri (Golden Century of Pericles) dövründə ticarət, siyasi və sosial fəaliyyətin mərkəzi idi.
1. Meteorlar monastırları (Meteora)
Meteoranı təəcüblü şey belə xüsusi edir, qalalara oxşar qayaların zirvəsində yerləşdirilmiş monastırdan ibarətdir. 11-ci əsrdə, Meteorda, qumdaşıdan praktik olaraq əlçatmaz qayaların regionu, əvvəlcə qayaların daxilində mağaralarda rahiblər yaşayırdılar. Bir tərəfdən, böyük, əlçatmaz qayalarla təbiətin bu möcüzəsi, və digər tərəfdən - bu insanın əliylə edilmiş möcüzədir. Monastırların binaları 14 əsrdə tikilməyə başladı, və 16 əsrə orada artıq 24 qüvvədə olan monastır var idi.
Monastırlar yalnız dini, həm də elmi cəhətdən-yaradıcılıq mərkəzi deyildi. Türk işğalı vaxtı məhz monastırlar bu sahədə yunan mədəniyyətini və ənənələrini dəstəkləyirdi.
Bütün abidələr qədim zamanlarda başlamır, amma onlardan bəziləri bizim əcdadlarımızın ən valehedici yaradıcılıqlarından biridirlər, baxmayaraq ki, onlar dünya şöhrətini almıyıblar.
10. İnkalyaxta (Incallajta)
Boliviya öz zəngin tarixiylə və xəzinələrlə məşhur deyil, amma o inklərin tarixi qalıqlarlarıyla doludur. İnk qəsəbələrinin ən az məşhur, amma ən valehedici yerlərindən biri Koçabamba (Cochabamba) şəhərindən şərqə bir neçə saatlıq yolda olan İnkalyaxta qalasıdır. Qalada yaşayan kommuna mənzərəli vadiyə girişin yanında yerləşir.
9. (Temple of Hercules Victor) Herkulesin məbədi
Herkulesinin məbədi - Romada Öküz Forumunda (Forum Boarium) qədim böyük binadır. Bu klassik yunan peripterik stildə yerinə yetirilmiş yumru məbəddir. Bu məbəd ikinci əsrdə tikilmişdi və iyirmi korinf sütunundan konsentrik dairədə olan sellı-dan ibarətdir.
Sütunlar qədim arxitravı (yuxarı hissə, sütunları birləşdirən) və damı dəstəkləyirdi. Təəssüf ki, nə artıq arxitrav nə də dam yoxdur, amma sellı və 20 əvvəlki sütundan 19-u divarları bu günə qədər saxlayır. Spesifik bina çox əhəmiyyətli tarixi mənaya malikdir, çünki o indiyə qədər qalmış bütün Romada mərmərdən tikilmiş ən qədim binadır. Onun təyini üçü, Kimə bu məbəd həsr edilmişdir və necə o əvvəl adlanırdı dəqiq mənbələr yoxdur, amma hesab edilir ki, o Herkules və Kakuse haqqında əfsanəylə bağlıdır.
8. Mişon məbəd kompleksi (Temples of Mỹ Sơn)
Vyetnamda yerləşdirilmiş Mişon məbəd kompleksi qədim quruluşların ən təəccüblü qruplarından biridir, amma, təəssüf ki, onun haqqında demək olar ki, heç nə geniş tamaşaçıya məlum deyil, xüsusilə qərb ölkələrində. Vaxtıykən o, 70-dən çox məbəddən ibarət idi, və buddizmin ən əhəmiyyətli məbəd komplekslərindən biri idi. Hələ Mişon 4 əsrində tikilmiş biliklərin, spiritualizmin və Çampa (Champa) mədəniyyətinin siyasətinin əhəmiyyətli mərkəzi idi.
1937-ci ildə fransız alimləri Mişon məbədlərini bərpa etməyə başladılar. Təəssüf ki, çox tarixi binalar Vyetnamda müharibə vaxtı dağıdılmışdıi.
7. Sunion-də Poseydonun məbədi(Temple of Poseidon at Sounion)
Sunion-də Poseydonun qoruğu dünyada ən əhəmiyyətli qoruqlardan biridir, amma onun haqqında Yunanıstanın xaricində az adam bilir. Alimlər tərəfindən aşkar edilmiş təsadüfi tapıntılar onu göstərir ki, bu yerdə tarixdən əvvəlki dövrdə insanlar yaşayırdılar, ancaq alimlər belə erkən dövrdə dini mərasimlərin keçirilməsinin heç bir sübutunu tapmadılar. Bizim eradan əvvəl 7 əsrə aid olan çoxsaylı tapıntılar təşkil olunmuş kultun mövcudluğunu sübut edir.
6. Çoqa-Zenbil (Chogha Zanbil)
Çoqa-Zenbil bu İranda yerləşdirilmiş böyük zikkuratdır hansı ki, müasir Xuzestan-da (Khuzestan) ən heyrətləndirən abidələrdən biridir. O təxminən bizim eradan əvvəl 1250-ci ildə İnşuşinakın (Inshushinak) böyük Allahının şərəfinə Untaş-Napirişa (Untash-Napirisha) çarı tərəfindən tikilmişdi. Bu abidənin 3min ilden daha çox yaşı var və o indiyə qədər son dərəcə yaxşı vəziyyətdə qalıb. Çoqa-Zenbil həmçinin Mesopotamiyadan kənar tikilmiş tək zikkuratdır. Böyük şəhərin ətrafında zikkuratı tikərək, hökmdarlar onun qayğısına qalırdılar ki, Allahlar yaxınlıqda idilər və insanları qoruyurdular. 1979-cu ildə Çoqa-Zenbil İranda birinci YUNESKO-un Ümumdünya Mirasının Siyahısına gətirilmiş yerlə oldu.
5. Djetavanarama Daqoba (Jetavanarama Dagoba)
Djetavanarama Daqoba, kral Maxasenanın (Mahasena) sevimli layihəsi idi və Anuradxapurada (Anuradhapura) ən böyük quruluşdur, Şri-lanka. Əvvəlcə quruluşun hündürlüyü ən azı 122 metr təşkil edirdi ki, o zaman bu onu üçüncü hündürlük üzrə dünyada quruluşla edirdi. Djetavanarama Daqoba, qədim şəhərin yanında ucalırdı, indisə o xarabalıqların yanında ucalır, və zamanla onun hündürlüyü təxminən 75 metrə qədər azaldı.
4. Nalanda xarabalıqları(Ruins of Nalanda)
Nalanda 450-ci ildə tikilmiş buddist universiteti həmçinin Hindistanın tarixində ən köhnə universitet idi. Onun çoxsaylı məşhur qonaqlarının arasında Budda və Maxavira (Mahavira) idilər, və onun zenitində 10 000-dən çox tələbə oxuyurdu və 2000-dən çox fakultə mövcud idi. Bu yer bir çox imperiyaların və imperatorların uçuşlarının və düşmələrinin şahidi idi. Ancaq 1193-cü ildə türk müsəlman işğalçıları tərəfindən dağıdılmışdı.
3. Vezle abbatlığı (Vézelay Abbey)
Vezle-də Benedikt abbatlığının (Sainte-Marie-Madeleine-) Müqəddəs Mariya Maqdalinasının kilsəsi, Burqundiya, indiyə qədər arxitektur abidələri və roman dövrünün heykəlləri əhəmiyyətlilərin, saxlanmışların ən birincisidir. Bu zəvvar kilsəsi idi, sanki Müqəddəs Mariya Maqdalenanın qalıqlarları saxlanılırdı, kimə o həsr edilmişdi.
2. Qefesta/Qefesteyon məbədi(Temple of Hephaestus/Theseion)
Qefesta məbədi bizim eradan əvvəl 450-ci ildə tikilmişdi və atəşin Allahına həsr edilmişdi, Qefestu. Məbəd Tission-də (Thission), Afina sahələrinin turistlərində ən məşhurlardan biridir hər il 10 milyondan çox turist cəlb edir. YUNESKO dünyada ən yaxşı qalmış qədim məbədlərdən biri kimi Qefesteyon-u təsvir edir.
Yüksək və təntənəli məbəd mərmərdən edilmiş. O kiçik təpənin zirvəsində tikilmişdi və 34 sütun özünə daxil edir. Dorida stilində yerinə yetirilmiş bu məbədə baxmağ məcburi lazımlıdır, əgər siz Afinada Qədim Aqoranın (Ancient Agora) ətrafında səfər edirsinizsə. Bu sahə Perikla Qızıl əsrləri (Golden Century of Pericles) dövründə ticarət, siyasi və sosial fəaliyyətin mərkəzi idi.
1. Meteorlar monastırları (Meteora)
Meteoranı təəcüblü şey belə xüsusi edir, qalalara oxşar qayaların zirvəsində yerləşdirilmiş monastırdan ibarətdir. 11-ci əsrdə, Meteorda, qumdaşıdan praktik olaraq əlçatmaz qayaların regionu, əvvəlcə qayaların daxilində mağaralarda rahiblər yaşayırdılar. Bir tərəfdən, böyük, əlçatmaz qayalarla təbiətin bu möcüzəsi, və digər tərəfdən - bu insanın əliylə edilmiş möcüzədir. Monastırların binaları 14 əsrdə tikilməyə başladı, və 16 əsrə orada artıq 24 qüvvədə olan monastır var idi.
Monastırlar yalnız dini, həm də elmi cəhətdən-yaradıcılıq mərkəzi deyildi. Türk işğalı vaxtı məhz monastırlar bu sahədə yunan mədəniyyətini və ənənələrini dəstəkləyirdi.
